Hier volgt een overzicht van programma’s en apps, en hun alternatieven. De lijst is gebaseerd op mijn eigen ervaringen. Over een aantal veel genoemde alternatieven heb ik informatie opgezocht, maar ik heb ze niet allemaal zelf geprobeerd.
In het overzicht hieronder wordt met ‘oud’ de meer bekende BigTech c.q. niet-Europese oplossing bedoeld. Bij ‘nieuw’ worden een of meer betere alternatieven genoemd.
Berichten apps (chat, messaging)
| oud: WhatsApp | Amerikaans, eigendom van BigTech Meta. Weliswaar zijn de chats versleuteld, maar de metadata (wie met wie communiceert) en je profielinformatie zijn niet versleuteld. Meta kan deze informatie gebruiken voor hun commerciële doelen. Onlangs zijn ook AI mogelijkheden in WhatsApp ingebouwd, en het is vaag wat er met je chats gebeurt als je binnen WhatsApp een vraag stelt aan AI. |
| nieuw: Signal | Amerikaans, klein zelfstandig bedrijf. Het is niet gericht op winst maken, en de financiering bestaat voornamelijk uit donaties. De chats zijn versleuteld, net als de metadata en profielinformatie. Signal kan niks met je persoonlijke gegevens. Foto’s en documenten die via Signal gestuurd worden komen niet automatisch bij de mediabestanden op je telefoon te staan, en belanden dus niet zomaar in een of andere cloud-opslag via automatische backup van je mediabestanden (een instelling die vaak “aan” wordt gezet bij het installeren van een nieuwe telefoon, en vervolgens vergeten). |
| nog betere opties: Threema, Session, ElementX | Threema is Zwitsers. Het gebruikt open source software, en werkt met betaalde abonnementen. Session wordt bestuurd door een Zwitserse not-for-profit stichting. De techniek is gedecentraliseerd: het platform bestaat uit onafhankelijke servers die via beveiligde, open source protocollen met elkaar communiceren. ElementX is onderdeel van een groter platform, Element, dat communicatie binnen en tussen teams ondersteunt. Het is gebaseerd in Groot-Brittannië. Een overzicht van messaging apps staat hier. |
| twijfelachtig: Telegram | De app wordt veel gebruikt, ook door activisten, omdat hij afscherming van de autoriteiten beloofde. De oprichter is een Rus. Hij werd gearresteerd in Frankrijk omdat hij niet meewerkte met de autoriteiten. Het bedrijf zit in Dubai, en servers in de VS, Nederland, Singapore etc. Er gaan verschillende verhalen over banden met Rusland. Enerzijds dreigde Rusland de vergunning in te trekken. Anderzijds wordt beweerd dat er banden zijn met de Russische geheime dienst. Verschillende bedrijven en overheden verbieden werknemers het gebruik van Telegram op werktelefoons. Telegram heeft een eigen beveiligingsprotocol, maar encryptie staat niet standaard aan, en metadata worden minder goed beschermd dan bij andere apps. |
Microblogging
| oud: X | Eigendom van Elon Musk, die het steeds meer gebruikt voor zijn eigen politieke en financiële doeleinden. Alle berichten verdwijnen in Musk’s AT tool Grok. Het algoritme dat bepaalt welke berichten je ziet wordt zwaar gemanipuleerd om bepaalde typen berichten te bevoordelen. |
| nieuw: Bluesky, Mastodon | Bluesky en Mastodon verschillen in opzet en techniek. Bluesky lijkt het meest op Twitter, maar gebruikt open source software. Het is een Amerikaans bedrijf, een Public Benefit Corporation. Ze hebben investeerders, en bieden betaalde diensten aan (bijvoorbeeld het gebruik van eigen domeinnaam). Het basisgebruik is gratis. Een belangrijk verschil met X is dat gebruikers meer controle hebben over wat ze te zien krijgen. Mastodon is een gedecentraliseerd netwerk, gebaseerd op open-sourcesoftware, ontwikkeld door een non-profitorganisatie geregistreerd in Duitsland. Het wordt gefinancierd door subsidies en donaties. In principe kan iedereen een Mastodon server opzetten, en die verbinden aan het Mastodon netwerk. Het idee is dat groepen hun eigen ‘community’ kunnen starten, wat meer controle geeft over de berichten. Tegelijk kun je berichten uit het hele Mastodon netwerk lezen en erop reageren. |
Social media
| oud: Facebook, Instagram, TikTok, SnapChat, LinkedIn | Eigendom van Amerikaanse of Chinese bedrijven. Voor de gebruikers gratis, maar dat betekent dat er op andere manieren geld wordt verdiend met je gegevens. De privacy regels zijn vaak niet écht duidelijk. Steeds vaker wordt AI geïntegreerd, binnenkort ook bij LinkedIn, wat weer vragen oproept. |
| nieuw: Diaspora, Pixelfed | Diaspora is een social media netwerk om teksten, afbeeldingen en video’s te delen. Het is een gedecentraliseerd netwerk, gebaseerd op open source software. Gebruikers bepalen zelf op welke data hun gegevens worden opgeslagen. De data blijven je eigendom. Pixelfed is een app om foto’s te delen (een soort Instagram alternatief). Het is opgezet als een gedecentraliseerd netwerk, gebaseerd op dezelfde technische principes als Mastodon (zie hierboven). Er is geen algoritme dat je timeline stuurt. |
| twijfelachtig: MeWe, Vero | MeWe is een Amerikaans bedrijf, dat zegt de privacy hoog in het vaandel te hebben. Maar door weinig moderatie trekt het veel alt-right aanhangers. Vero is een soort Instagram. Opgezet door een steenrijke Frans-Libanese ondernemer. De privacy regels zijn niet echt helder, maar het bedrijf verkoopt geen advertenties. Servers staan in de VS en Europa. |
AI chatbots
| oud: ChatGPT (OpenAI), Claude (Anthropic) | Amerikaanse bedrijven |
| nieuw: LeChat (Mistral) | Frans bedrijf |
LeChat antwoordt minder uitgebreid, maar vaak wel sneller, dan de andere twee, en het Nederlands is iets minder goed. De kwaliteit en uitgebreidheid van de antwoorden is naar mijn mening op dit moment nog wat minder dan bij ChatGPT en Claude. Het zou goed zijn als dit Europese alternatief door extra investeringen kan uitgroeien tot een concurrent van de Amerikaanse bedrijven.
Anthropic is opgericht door oud-werknemers van OpenAI die zich zorgen maakten over de koers van het bedrijf. Anthropic zegt een meer ethische koers te willen volgen, met meer aandacht voor ongewenste gevolgen van de techniek. In hoeverre dit waar gemaakt wordt is lastig te beoordelen. Ook Anthropic jaagt het idee na van Artificial General Intelligence, een systeem dat slimmer is dan de mens bij het uitvoeren van algemene taken (niet alleen informatie zoeken en analyseren).
Volgens een recent onderzoek (link) maakt Claude minder fouten bij het samenvatten van wetenschappelijke artikelen dan ChatGPT. Dat komt overeen met mijn ervaring: Claude is nauwkeuriger, ChatGPT geeft vaker een verkeerde voorstelling van zaken maar lijkt creatiever.
Béide systemen maken fouten. Hoe meer je ze een bepaalde kant op stuurt met suggestieve vragen, hoe groter de kans is dat ze gaan ‘hallucineren’ ofwel; iets verzinnen. Dat is een algemeen probleem van AI. Ook bij het maken van tekst-samenvattingen (wat ik vaak laat doen) worden lang niet altijd de goede accenten gezet. Ik zie de chatbots als hulpjes, niet als vervanging.
In de privacy kant heb ik me nog niet erg verdiept. Je kunt ervoor kiezen dat je gegevens niet gebruikt worden om de modellen te trainen, maar wat er verder met de data en meta-data gebeurt is de vraag (al zijn er natuurlijk keurige privacy reglementen).
Met AI software die ingebouwd is in producten heb ik geen ervaring: Gemini in Google software, CoPilot in Microsoft software. Ik ben sterk geneigd ze niet te gebruiken, omdat niet echt duidelijk is hoe alles aan elkaar gekoppeld is. Om deze reden is bijvoorbeeld Bits of Freedom (digitaleburgerrechtenorganisatie) ook helemaal niet enthousiast over de integratie van AI in WhatsApp: het is te onduidelijk wat er gebeurt met je chats in AI.
Naar Deel 2: Browser, Zoeken, Cloud, Mail en Contacten
Naar Deel 3: Andere software
Terug naar Software keuzes
Terug naar Weg van BigTech